Peter Tromp en Wim Orbons bepleiten een goed contact van kinderen met hun vader na een echtscheiding.

In de pers zijn recent verwarrende en tegenstrijdige berichten over het belang van vaders in het leven van hun kinderen verschenen. Trouw kopte op grond van een heranalyse van oude cijfers uit de jaren '90 door sociologe Tamara Fischer dat vaders na de scheiding overbodig zijn. In NRC Handelsblad van 11 september houdt Leonardo Boff daarentegen -op grond van recente cijfers- een pleidooi om de vader terug te brengen in een ontvaderde samenleving, omdat de „afwezigheid van een vaderfiguur kinderen structuur ontneemt, hen stuurloos maakt en ten koste gaat van hun wens om een levensplan te volgen.”

Toewijzing aan moeder

Steeds meer kinderen worden geconfronteerd met scheidende ouders: bijna 70.000 (echt)scheidingskinderen per jaar. Deze kinderen worden vrijwel altijd aan moeders toegewezen. Contacten tussen vaders en kinderen zijn in de praktijk afhankelijk van moeders goede wil. De relatie tussen vaders en hun kinderen wordt daarmee kwetsbaar en heeft extra bescherming nodig om kinderen en vaders voor elkaar te behouden.

Dit krijgt nauwelijks aandacht in het familierecht. De samenleving geeft prioriteit aan het persoonlijk geluk van volwassenen boven de schade die dit meebrengt voor de ontwikkeling van kinderen. Circa de helft van de kinderen wordt ontvaderd. Kinderen die opgroeien zonder hun vader zijn oververtegenwoordigd in de criminaliteitsstatistieken. Een epidemie van ordeproblemen op scholen, jeugdcriminaliteit en vandalisme in buurten, en gevoelens van onveiligheid en bedreiging bij ouderen. Uit de vakliteratuur is bekend dat voor de overgrote meerderheid van de kinderen scheiding van hun ouders niet in hun belang is. Bij een kwart van de kinderen blijkt scheiding ook zelfs na vele jaren nog schadelijke effecten te hebben. Een scheiding knalt door sociale netwerken en vriendenkringen, kinderen die opgroeien zonder hun vader hebben een significant kortere levensverwachting, doen het slechter op school, hebben vaker psychische of psychiatrische klachten, raken vaker aan de drank en aan de drugs en belanden eerder in de criminaliteit. Boff schrijft dat 85 procent van de jeugd in gevangenissen en 63 procent van de jongeren die zelfmoord plegen zonder vader opgroeit.

Slechter af

Na drie decennia van experimenteren met het vaderloze gezin geeft Civitas, Institute for the study of civil society (september 2002), aan dat kinderen, tieners en jongvolwassenen die zonder hun 'eigen' vader opgroeien, op 54 verschillende aspecten van hun leven slechter af zijn. Het evaluatierapport, gebaseerd op een meta-analyse van 112 wetenschappelijke researchstudies, eindigt met de negatieve effecten op de samenleving, waarbij vooral misdaad, geweld en de kosten in het oog springen. Dat de 'beste' contactregelingen na scheiding (het kind eens in de twee weken op bezoek bij vader) verre van ideaal zijn voor kinderen en ook niets met opvoeding te maken hebben, is realiteit. Toch is het voor scheidingskinderen beter wanneer zij in contact blijven met beide ouders en dat die ook bij de opvoeding betrokken zijn, aldus Robert Bauserman na een analyse van 33 wetenschappelijke onderzoeken.

Een alleenstaande moeder (365.000) met kind en een alleenstaande vader (70.000) met kind zijn in termen van opvoeding niet het beste voor het kind. Maar hoe staat het met de moeders die een nieuwe relatie aangaan? Slechts bijna 30 procent is gelukkiger. Dit staaft ook dat driekwart van de scheidingen om 'niets' plaatsvindt. Uit elkaar gegroeid, heet dat. En een kind dat in een stiefgezin opgroeit (meer dan 400.000 kinderen) loopt een veel grotere kans op mishandeling (40 procent) en kindermoord (70 procent) dan in een intact gezin. Van de stiefgezinnen eindigt 60 procent in een scheiding. Dus ook hier zijn niet de beste vooruitzichten voor een kind. Om de vaders na scheiding af te danken, zoals Fischer dan weer wel en dan weer niet stelt, lijkt dus niet zo'n goed idee.

Evenwicht

In de afgelopen periode zijn behoorlijk wat groepen wetenschappers in de publiciteit getreden om meer evenwicht tussen man en vrouw te bevorderen in de kinderopvang, in het basisonderwijs, tot en met eerherstel van het huwelijk. Is dat omdat de man (en vader) niet van belang is voor (echt)scheidingskinderen? Fischer onderzocht een groep van 650 kinderen van gescheiden ouders die zonder hun vader opgroeien. Vaders werden niet geïnterviewd. Fischer: „Het allerbeste is natuurlijk conflicten oplossen of eerst nadenken of je bij elkaar past voor je aan kinderen begint”, en: „Een gemiddelde scheiding, ook als de ouders er weinig problemen bij maken, pakt nadelig uit voor kinderen.” Ter informatie: circa 80 procent van de scheidingen wordt geïnitieerd door de moeder. Als het dan toch niet anders kan, stelt Fischer „dat scheiding veel beter uitpakt wanneer ouders bij elkaar in de buurt blijven wonen, goede afspraken maken over bijvoorbeeld schoolwerk en financiën”, daarmee een vorm van co-ouderschap suggererend. Dus toch geen vaderloze opvoeding na scheiding? Bij elkaar blijven voor de kinderen heeft geen zin, behalve als ze in de overgangsperiode van de basis- naar de middelbare school zitten en extra kwetsbaar zijn, aldus de sociologe. Zijn kinderen niet kwetsbaar op alle (en vooral jonge) leeftijden?

Dubbel nadeel

Fischers conclusie is in strijd met veel grootschalig (internationaal) onderzoek waaruit blijkt dat leven met ruziënde ouders (uitzonderingen daargelaten) minder slecht is voor kinderen dan scheiding. Fischer waarschuwt moeders met een lage opleiding en matige arbeidsmarktpositie. Die zijn extra slecht af. „Stoppen met werken om bij de kinderen te kunnen zijn, kan bij een scheiding verkeerd uitpakken. Beter niet doen, dus”, aldus de promovenda, want anders „ondervinden kinderen dubbel nadeel: van de scheiding en van de zwakke financiële positie van hun moeder.” Dus moeders, niet scheiden of na scheiding werken en het loon naar de kinderopvang brengen. Fischer adviseert: Negeer de wet. Immers, ze hekelt het feit dat de politieke discussie vooral gaat over het recht van vaders, daarbij het recht (en belang) van het kind vergetend. Zou de wetgever met de invoering van het ouderlijk gezag (gezag impliceert contact) na scheiding, in 1998, de belangen van kinderen niet goed hebben afgewogen? Peter Tromp is pedagoog, onderwijskundige en coördinator van het Nederlandse bureau van het Fathercare Knowledge Centre Europe. Wim Orbons is voormalig directeur en secretaris van diverse gezondheidszorgorganisaties en lid van een expertgroep die adviseert over echtscheidingswetgeving.

home

colofon- tips & citaat- mail- links

Last Updated http://vaderseenzorg.nl/baskerville.html : zie ook de andere pagina's