dossier literatuur van papa.nl.nuHet zál vaders een zorg zijn; klik hier voor home en inhoudsopgave Twee boeken over Lila
Vader zorgde voor het kind - maar bij scheiding kreeg moeder de voorrang

 



boekrecensie door Rob van Altena van de boeken Weg van Lila en Vaderstad van Patrick van Rhijn

Weg van Lila


Dit boek is van veel betekenis als documentatie: een vader die na scheiding drie jaar lang in Nederland voor zijn dochtertje (1-4 jaar) zorgde omdat de Zweedse moeder liever in haar eigen land andere dingen ging doen, moest door besluit van het Amsterdams Gerechtshof van 7 juli 2006 toch het kindje afstaan en naar Zweden laten gaan. De vader zorgde prima voor haar, dat vond zelfs de Raad voor de Kinderbescherming. Maakt niet uit: vrouwelijke, feministisch geïnspireerde, raadsheren (het woord raadsvrouwen bestaat niet bij het gerecht) namen hem op niet relevante en zelfs niet nageleefde gronden toch het kind af. Dat een vader na scheiding de dagelijkse zorg mag krijgen of houden als de moeder die ook wil? Geloof het maar niet. Goed dat er steeds meer vaders zijn die deze discriminatie vastleggen.
Een samenvatting:
Het jaar 2000: hoofdpersoon Djon Maas (26) is opnameleider bij een televisiemaatschappij van de oppervlakte. Na een aantal jaren ook privé zo te hebben geleefd wordt hij op het eerste gezicht verliefd op het Zweedse collegaatje Mikki (19) dat niet alleen rood haar, sproetjes en bambi-ogen heeft maar ook dezelfde leefstijl is toegedaan. Volgt een relatie met horten en stoten.

2002: onvoorzichtigheid bij een verzoening en Mikki is in verwachting. Trouwen? Niet trouwen? Vooral Djon wil het kindje houden en vraagt Mikki ten huwelijk … op z'n knieën. Rokkenjagerij en matriarchaat gaan wonderwel samen. Men trouwt en komt na enige tijd op een dure flat in Amstelveen terecht. In mei wordt Lila Sophia geboren maar daarna kan Mikki om een medische reden geen seks meer hebben, al is die reden op een speciaal ‘moederverwendagje' net zo makkelijk afwezig. Op doorsneedagen ligt zij echter depressief op de bank, voelt zich “eenzaam, lelijk en onaantrekkelijk”, haar man “is er niet voor haar”, “jij vlucht en ik voel me alleen en gevangen, mijn leven is over” enz. De overbekende litanie. Volgens een criticus getuigt dit van een gebrek aan verstand en had Djon zijn vrouw dan ook maar niet op haar uiterlijk moeten kiezen. Volgens mij hebben wij tot in de hoogste regionen “verstandige” feministes gehad, die de vaders van hun kinderen daarom niet minder hebben vernederd en ontvaderd.
2003: in april gaat Mikki “een paar weken naar haar moeder in Zweden” (haar vader komt in het hele boek als vanzelfsprekend niet voor) maar kort na aankomst belt zij op om het huwelijk te verbreken: “Jij had geen internet voor mij geregeld, je ging twee keer voetballen, je werkte altijd. Ik moet nu aan mijn toekomst werken”. Kort daarop bemerkt Djon de echte reden: Mikki heeft in Zweden een nieuwe vriend. Men besluit dat Lila afwisselend zes weken bij haar moeder en haar vader zal wonen maar daar blijkt Lila heel onrustig van te worden en ook kinderpsychologen zeggen dat een kindje op die leeftijd vooral één belangrijke bindingsouder nodig heeft. Mede op aandringen van zijn eigen moeder (die zich door zoonlief ‘moessie' laat noemen) geeft Djon toe: Lila zal in hoofdzaak in Zweden bij Mikki wonen. Maar nauwelijks een week daarna is die weer van idee veranderd en belt zij snikkend naar Nederland dat zij al haar tijd nodig heeft om haar eigen leven “op de rails te krijgen” en dat Djon het kindje kan komen ophalen, hoewel zij zich daarover, naar feministisch cliché, tegelijkertijd “wel heel erg schuldig voelt”.
Lila komt naar Nederland en twee maanden later begint haar moeder Djon dan weer per telefoon te verwijten dat die haar het kind met een list zou hebben ontstolen: “Ze is uit mij geboren, ik heb haar de borst gegeven, kinderen horen bij hun moeder.” Djon wil de nieuwe situatie goed regelen en op zijn voorstel komt Mikki naar Nederland en wordt het huwelijk omgezet in een geregistreerd partnerschap. Mikki blijft volhouden dat Djon haar het kindje heeft ontfutseld, deze schrijft zich in op relatieplanet.nl voor eenmalige seks en ontvangt jongedames die stuk voor stuk zweren zoiets (bijna) nooit te doen, dat is eigenlijk niets voor hen, juist typisch iets voor mannen.

2004: Djon, steeds banger dat Mikki in Zweden een proces om Lila zal beginnen, wil haar een slag voor zijn en zoekt een advocaat op. Die vraagt bij de kinderrechter een voorlopige voorziening in kort geding en verzekert Djon dat hij alle kans heeft. Maar na de zitting slaat zijn toon helemaal om: “…dit kan nog alle kanten uit, vooraf dacht ik dat u dit wel zou winnen maar nu weet ik het niet…toen de moeder in snikken uitbarstte zag ik aan het gezicht van de rechter dat haar dat raakte. De tegenpartij heeft u ook behoorlijk zwart gemaakt. Hoewel, aan de andere kant: de rechter kijkt alleen naar het belang van het kind…Continuïteit en hechting zijn de belangrijkste beslissingsfactoren voor een kinderrechter”. En inderdaad mag Lila voorlopig bij haar vader blijven.
Lila's tweede verjaardag wordt met de beide ouders gevierd in Zweden. Vrienden stellen Djon gerust voor de nog komende rechtszitting ‘ten gronde': “Ze halen Lila echt niet weg uit haar vertrouwde omgeving, die bewezen heeft goed te zijn, om haar naar een plek te sturen waar ze niets over weten”. Toch wordt Djon steeds krampachtiger. Nooit erg gelovig geweest maar nu gaan er schietgebedjes hemelwaarts. Ondragelijk dat steeds heen en weer geslingerd worden tussen “dit kan niet misgaan” en “moeders winnen altijd”.
De rechtszitting was bepaald voor een datum in oktober maar wordt dan uitgesteld naar een datum in november, dan naar begin december, dan naar eind december en dan naar 20 januari.

2005: Lila wordt zowaar aan de vader toegewezen maar de moeder kan nog in beroep gaan bij het Gerechtshof. Djons advocaat krijgt op 22 april van de rechtbank bericht dat Mikki geen beroep heeft ingesteld. Foutje want Djon zelf krijgt op diezelfde dag van dezelfde rechtbank bericht dat zij wél beroep heeft ingesteld. Djon neemt ook een andere advocaat: ‘Sara de Smet'. Lila's derde verjaardag wordt met beide ouders gevierd in het Amsterdamse Bos.
Op de zitting in beroep voor het Gerechtshof verklaart Mikki onverwachts dat zij in Amsterdam woont en beklaagt zij zich dat Djon haar maar een weekeind omgang in de 14 dagen toestaat. Het Hof treft een tussenbeschikking voor een onderzoek door de Raad voor de Kinderbescherming: die mag daarvoor zes maanden uittrekken. Meteen daarop geeft Mikki aan Djon te kennen dat zij helemaal niet in Amsterdam woont, in Zweden woont en werkt en om de week vijf dagen naar Amsterdam heen en weer vliegt. Dat wonen in Amsterdam is blijkbaar alleen beweerd als poging het hoofdverblijf van Lila te krijgen. Die zomer gaat Lila drie weken met vakantie in Zweden, na haar terugkeer volgt een prachtig hilarisch verslag hoe een alleenstaande vader zich op van de zenuwen op een raadsonderzoek voorbereidt: in de ijskast alleen gezonde voeding, op het stopcontact kinderbeveiliging, Lila op peuterballet, jaarabonnement op Artis, geen stof onder het bankstel behalve een beetje voor de echtheid, een konijn aanschaffen, appeltaart bakken, enz. Het lukt! Mevrouw Kogeltouw van de Raad adviseert voor wonen bij de vader. Met kerstmis gaat Lila opnieuw met vakantie naar Zweden.

2006: Djon verliest zijn goede baan o.a. omdat hij Lila een keer tegen de regels had meegenomen naar zijn werk. In maart gaat Lila nog eens een maand naar haar moeder in Zweden, daarna (4) in Nederland naar de basisschool. Op de zitting voor het Gerechtshof verklaart Mikki zwanger te zijn van een nieuwe vriend. Dat betekent dat zij, voor twee kinderen, in Zweden recht heeft op in totaal drie jaar ouderschapsverlof. En omdat zij dan dus altijd thuis is kan zij overdag voor Lila zorgen, die ook thuis is want in Zweden hoeven kinderen pas op hun 7de naar de basisschool. Op 7 juli volgt dan de uitspraak. De drie raadsvrouwen, pardon, vrouwelijke raadsheren beslissen dat Lila bij de moeder in Zweden gaat wonen omdat die door het ruime ouderschapsverlof overdag voor haar kan zorgen en daardoor ook de andere ouder zeer ruime omgang kan geven, wat omgekeerd minder het geval zou zijn(?). Zoals men ziet heeft het Gerechtshof aan een moeder op haar verzoek precies datgene toegestaan wat aan ouders normaal bij Haags Verdrag verboden is: een kind tegen de wil van de andere gezagsouder over een internationale grens brengen. Men vraagt zich dan ook af waarom moeders nog de moeite zouden nemen hun kind naar een ander land te ontvoeren? Het is immers veel gemakkelijker het je door rechtspraak over de grens te laten nasturen. “Nederlands rechtssysteem”, besluit de auteur, “zonder je incompetentie, je mannendiscriminatie en je onmenselijke slakkengang, was dit nooit mogelijk geweest.”

Tot zover een samenvatting van de inhoud. Het verhaal zal in details bijgekleurd zijn, maar de procesgang heeft zeker zo plaatsgevonden. Als vaderboek is het hier en daar een meesterwerkje: ik denk niet dat ik ooit zo'n levensechte en aangrijpende beschrijving heb gelezen van de speelse verliefdheid van een slim en geestig kindje op de totaal aan haar toegewijde vader, die zij bij gelegenheid al met talent om haar vinger weet te winden. Die typeringskunst zit ook in de kleine tafereeltjes die het grote verhaal vaak even onderbreken. Zoals dat van de Marokkaanse shoarmatent waar John en Mikki zitten te bekvechten over de omgang en Mikki tenslotte kwaad wegloopt. Getroffen zegt de wat oudere Marokkaanse baas tegen John: “Moejt goejd spreek aaf vor jauw kientje en vor de twee oodurjs … Laat maar rejkenink, iz goed…Moejluk, moejluk hè.” Nog zo'n schilderijtje: “Voorzichtig draag ik de slaperige Lila onze nieuwe straat in. Als ik voorbijloop zie ik in het schijnsel van een computermonitor een man zitten. Hij zal een jaar of vijfenveertig zijn. Avond na avond zit hij daar, in de rommel. De keren dat hij niet naar zijn scherm staart ligt hij dubbelgevouwen op de verlepte tweezits voor de tv, die sowieso altijd aanstaat. In de vier weken dat we hier nu wonen heb ik hem nog nooit buiten of met anderen gezien. Aan de wand hangen twee foto's met blije kindergezichten erop.”
De schrijver is een seksmaniak en een moederszoontje maar ook populair in een vriendenkring die hem in de nood steeds opvangt (wat bij vaders in scheiding bepaald geen regel is, zie bijvoorbeeld het vaderboek Finale kwijting van Hans Dorrestijn). Van de vaderbeweging schijnt hij niets te willen weten. Maar zijn boek is volgens de uitgever een bestseller en als hij naar zijn eigen publiek de boodschap kan overbrengen hoezeer vaders gediscrimineerd worden, is hij of hij het wil of niet toch een belangrijk stuk van de vaderbeweging.
Af en toe gaat de schrijver over in een moeilijk te begrijpen dialect. Er is dan sprake van dates, babes, bitch, boobs, shoot, shit, housebeat, backstage crew, rollercoaster emoties, VT's en VJ's, miami vice-brillen, wraps, 3FM, EMI, ENS en ga zo maar door. Mijn advies: lees er overheen. Het is echt een goed boek.

Vaderstad

Dit boek is het vervolg van Weg van Lila. Na een hartverscheurend afscheid op Schiphol wordt het stil tussen vader en dochtertje. Advocaten onderhandelen eindeloos over een omgangsregeling. Zelfs opbellen mag Djon volgens voorschrift maar twee keer in de week en niet langer dan tien minuten want de Zweedse kinderpsychologe Kamilia (die Lila overigens nooit gezien of gesproken heeft maar veel met zulke situaties te maken heeft) zegt dat Lila haar vader mist en dat het gemis niet te dichtbij mag komen, “het kind moet rust hebben, anders beschadigt u het kind”. Al gauw blijkt Lila op de kinderopvang te zitten (“Lila wilde dat graag en het is vrijblijvend”) zodat de zogenaamde reden waarom zij bij haar verre moeder moest wonen niet eens hoeft te worden nageleefd. 2007: Eindelijk wordt een omgang van zeven weken per jaar afgesproken en pas na acht maanden, in maart, zien vader en dochter elkaar weer terug als Lila veertien dagen naar Amsterdam mag. De grote liefde is gebleven: “Niet twee weekon…ick wiel bij jou…niet Zweden…Aan baas van Nederland vragen ick bei mei papa woont”. Maar er is een andere moeilijkheid: Djons nieuwe vriendin Kim (33), vindt dat zij minder aandacht krijgt dan Lila en begint scènes te maken. Lila (nog geen 5) geeft geen krimp en weet met meesterlijke inschattingen de overhand te behouden. In de humor van zulke tafereeltjes is de schrijver zonder weerga. En ook bij zo herkenbare telefoongesprekken met Zweden: “Mamma wij hebben bloemen gemaakt!”
“O leuk, als je weer terugkomt gaan wij ook bloemen maken”
“Maar als iek gaat bellen dan kunt iek niet spelen”
“Nou, als je hier bent dan gaan we zoveel spelen als je maar wilt”
“Iek heb hier een heeeeele moooooie roze armband die licht geeft in het donker”
“O ja? Als je hier komt kunnen wij ook een mooie roze armband gaan kopen”
enz.

Als Lila weer naar Zweden terug is, gaat het steeds slechter tussen Djon en Kim. Kim eist de belangrijkste plaats in Djons leven en heeft er genoeg van dat hij altijd bezig is met Lila en zijn boek. Na een wat ondoordachte maar niet naar bedoelde opmerking van zijn kant slaat zij, als geëmancipeerde vrouw, hem in het gezicht en als moderne man excuseert hij zich daarop voor zijn opmerking. Maar toegeven doet hij niet: “Mijn verhaal moet eruit …Ik word er ook gek van. Jarenlang heb ik gevochten en het is allemaal voor niks geweest als ik hier niets mee doe. Als ik het nu niet opschrijf is het straks misschien voor altijd weg.” Djon wil Lila nooit meer missen en besluit om haar, als zij in juli opnieuw voor veertien dagen naar Nederland komt, niet terug te brengen maar met haar onder te duiken. Dat is louter een gevoelsbesluit, elke degelijke voorbereiding ontbreekt. Het beoogde verdwijnpunt is het vakantiehuisje van Kims moeder in de bossen in … Zweden, ervan uitgaande dat men juist daar niet gauw gezocht zal worden(?). Maar Djon vergaat van de zenuwen. Al aan de Zweedse grens wordt de situatie alleen nog gered door Lila, als grenspolitie aandringt op het adres van hun bestemming en Djon wat gaat zitten hakkelen. “Wij wonen in Villa Kakelbont!”, lacht de olijke Lila, die met haar rode staartjes wel vaker Pippi Langkous heeft uitgehangen. De grensbewaking schiet in de lach en Djon heeft nog even uitstel. Het huisje staat in een beboste gemeente genaamd Väderstad, door Djon toepasselijk vereenvoudigd tot Vaderstad. Maar al gauw gaat alles fout. De uitbundige Lila vindt het wel een heerlijk ideetje om met een vader helemaal voor zichzelf ‘stopstoppertje' te spelen in een eenzaam huisje, maar is niet bepaald het type om zich bij boodschappen in een afgelegen supermarkt of waar dan ook onopvallend te gedragen. En weliswaar heeft het huisje een prachtig eigen meer met strand en bos maar vader en kind zijn nu eenmaal moderne stadsmensen die al heel gauw merken dat zij tv, internet, speeltuin en aanspraak met andere mensen missen. “Wij leven in een kooi van frisse lucht en weilanden”.

De fatale datum waarop Lila bij haar moeder moet worden afgeleverd nadert nu met rasse schreden. Djon is verscheurd van twijfel wat te doen. De situatie wordt literair gered (want zou dit nog autobiografisch zijn?) door …Kim, die gesnapt heeft waar het tweetal verscholen zit, hen opzoekt en haar vrijer psychoanalytisch omturnt. U dacht misschien dat Djon wilde onderduiken om niet steeds weer zolang van zijn dochtertje gescheiden te leven. Maar nee, zijn eigenlijke diepere motief was dat hij zich zo nodig moest bewijzen een goede vader te zijn. En nu zag hij opeens het licht: hij hoefde dat helemaal niet te bewijzen want hij ís immers een goede vader! Dus kan hij Lila gewoon naar haar moeder terugbrengen en haar weer maandenlang missen. Mijns inziens een gezocht einde, aannemelijker zou zijn dat een vader in zo'n situatie de moed verliest en/of de praktische onuitvoerbaarheid van zijn plan ervaart. Maar in het boek volgen na zijn mislukte wanhoopsopstand tegen moederalmacht zelfs nog zelfbeschuldigingen (het lijkt de oude Sowjet-Unie wel): “Ik was blind, doof en egoïstisch tegelijk. Het grootste obstakel om jou, Lila, een goede vader te bezorgen, was ikzelf”.

Een vals akkoord. Jammer van het boek.

Patrick van Rhijn, Weg van Lila, uitg. Karakter, 2007 Patrick van Rhijn, Vaderstad, uitg. Karakter, 2009

Vaderstad wordt met de modernste middelen aan de man/vrouw gebracht: videoclip en cd met bijpassende liedjes van o.a. Patrick van Rhijn en Nina June, die daarmee ook samen een theatertournee maken.

  • Hyves van Rhijn
  • website van Rhijn
  • website boeken
  •  

    Het dossier vaderliteratuur van Papa.nl.nu
    site-zoekmachine home en inhoudsopgave site het zál vaders een zorg zijn colofon- tip&citaat- contact- link2 dossier:vaders;daders? dossier beeld en geluid; klik voor index dossier repressie familierecht; klik voor index dossier ouderverstoting dossier kinderbescherming dossier wetenschap en vaderschap dossier rechterlijke macht dossier feminismekritiek
    Last Updated http://vaderseenzorg.nl/lila.html : zie ook de andere pagina's