"Fathers between cash and care"

Verslag algemene deel

door Robert van Veen

Congres: "Fathers between Cash and Care"
Organisatie: European Project Reconciliation of Work and Family Responsibilities
8 februari 1999

Dit congres is onderdeel van een door de Europese Commissie gesubsidieerd project over de veranderingen in de maatschappij met betrekking tot de vaders in het gezin. De Nederlandse deelnemende organisatie is de Vrouwenalliantie, een afdeling van de Rijks Universiteit Utrecht. In de discussie die gevoerd binnen dit onderzoek, wordt veelvuldig verwezen naar de effecten van de ?afwezige vader?, reden om deel te nemen.

De eerste spreker is professor Morgan, socioloog, uit Groot Brittanië. Hij legde uit dat er, mede door de maatschappelijke veranderingen, een andere kijk op vaderschap nodig is. Sociale vader Biologische vader
De traditionele indeling van vaders, die gehanteerd wordt in de socio- en psychologie, is de sociale en de biologische vader. De sociale vader wordt geacht de verantwoordelijkheden en plichten te vervullen die gepaard gaan met de functie van ?huisvader?. De biologische vader is slechts de verwekker, identificatie als vader vindt pas op latere leeftijd van de kinderen plaats.
Vader Vaderschap
Fathering
De nieuwe indeling is een driehoek. De "vader" is de biologische vader, de verwekker. Het vaderschap is de erkenning als biologische vader, wat gepaard gaat met de identificatie* voor de kinderen. Hierin worden ook de financiële verplichtingen opgenomen. "fathering", een goede Nederlandse vertaling heb ik niet voorhanden, is alles wat je doet als vader. De zorg, spelen etc. horen hierbij. Met name "Fathering" is voor kinderen en vaders na een scheiding het probleem. Stiefvaders kunnen dit niet als vanzelfsprekend invullen, aangezien zij in de driehoek maar een positie invullen.
De vraag die de sociologie zich daarom stelt is: hoe kan de driehoek dichter bij elkaar gebracht worden, zonder terug te keren naar het traditionele gezin, zoals dat rond 1900 bestond.
Daarbij moet in de onderzoeken, zoals bleek in een eerder congres in Stockholm, de sekserol van de vader teruggebracht worden. De verwachtingen van een kind zijn gedeeltelijk sekse bepaald.

*De mogelijkheden die de nieuwe wet op de naamsbepaling biedt, lijken de identificatie van de vader door de kinderen moeilijker te maken. Het veranderen van de naam, wat zowel in de Burgelijke Stand als in de normale omgang mogelijk is, is nog niet onderzocht. De verwachting van prof. Morgan is dat er meer vervreemding op kan treden.

De situatie in Zweden wordt toegelicht door professor Hobson. Zij geeft een kort historisch overzicht; sinds 1917 is er geen sprake meer van de vader als gezinshoofd, sinds 1964 bestaan er "werkhuizen" voor vaders die niet voor hun kinderen willen betalen. Dé broodwinner is door het belastingstelsel in Zweden niet meer aantrekkelijk. Sinds 1994 is er voor zowel vrouwen als mannen de mogelijkheid om per jaar een maand ouderschapsverlof op te nemen. Wat in de praktijk overigens met name in de zomer en rond de Kerstdagen opgenomen wordt. Toch wil de Zweedse regering de gelijke rechten van mannen en vrouwen ook met gelijke plichten aanvullen. Het gevoel "hoe meer contact je hebt, hoe meer contact je wilt" is daarbij de basis van een campagne met posters waarop vaders, waaronder een zeer populaire worstelaar, met hun kinderen te zien zijn. Daarnaast is er een wetswijziging gekomen die het percentage vaders die hun kinderen niet meer zien is gedaald van 25 naar 10%.

Het Spaanse onderzoek wordt ingeleid door dr Valente. De traditionele rolverdeling in het gezin is in Spanje nog nauwelijks doorbroken, dit ondanks dat er een hoge werkloosheid heerst in Spanje. Het percentage mannen die het ouderlijk huis pas verlaten om te trouwen is zeer hoog, het is niet gebruikelijk om in een studentenhuis te gaan wonen. Mede door de traditionele patronen zijn mannen niet "in staat" om de huishoudelijke taken te verrichten. Vergelijk daarbij de situatie in Nederland van de allochtone meisjes die vaak zeer gemotiveerd studeren, maar zodra ze getrouwd zijn toch weer de traditionele rol van huisvrouw op zich nemen. Wat ouders op prijs stellen in kinderen is een speerpunt van het Spaanse onderzoek. De uitkomst blijkt te zijn dat tegenwoordig met name eerlijkheid gewaardeerd wordt, waar dit vroeger gehoorzaamheid was.

Workshop compulsion .

Compulsion betekent dwang. Het gaat er dus over of dwang een mogelijke strategie is om vaders aan het zorgen te krijgen. Vanuit het oogpunt van de meeste vaders dus een idee dat volstrekt los lijkt te staan van de werkelijkheid waarin vaders gedwongen worden de zorg voor hun kinderen op te geven of althans te volstaan met de geperverteerde vorm daarvan zijnde alimentatiebetaling. Ik kan vaders citeren die zeggen " Ik wil graag gedwongen worden"

Kortom ook wel een erg intrigerende titel dat dwingen. In de workshop zaten naast mensen als Trudy Knijn en Marianne Grunell ( vaderschapswetenschappers) ook een aantal buitenlanders.

Uiteraard heb ik mijn standpunt uitgelegd. Dat we dus gedwongen worden van zorg af te zien. dat vaders sinds de industriële revolutie van hun kinderen vandaan gedreven zijn. Knijn erkende de juistheid van mijn stelling dat recent historisch onderzoek erop wees dat de betrokkenheid van vaders bij hun kinderen vroeger veel groter was dan veel feministen willen geloven.

Een Zweedse dame legde er de nadruk op dat we het probleem meer als een constructie moeten benaderen. ( zeg maar; iedere betrokkene is in een ingesleten verkeerd patroon terecht gekomen waar we met zijn allen uit willen.) Trudy Knijn nog een keer uitgelegd dat juist ook vaders die een groter deel van de zorg op zich nemen een grotere kans lopen dat dat geen rechten oplevert. En dat dat in het licht van hun eigen ( theoretische) doelstellingen een verkeerd signaal is waar meer aandacht aan moet worden besteed. Zal haar daar nog wat over sturen.

Knijn heeft nog een keer haar opvattingen uitgelegd over de koppeling van vaderschapsverlof aan zwangerschapsverlof. Ik heb het beter begrepen dan bij een vorige gelegenheid. Maar ook nog het gevoel van een driedubbele truc. Ik zal haar vragen haar voorstel nog aan mij op te sturen.

De gemiddelde mening over dwang was dat er wel impliciete manieren van dwang zijn ( sociale druk) die effectief kunnen zijn om mannen aan de zorgtaken te laten deelnemen. Mijn mening hierover is dat hoe meer je het zo formuleert hoe duidelijker het zal worden dat juist alle sociale/ maatschappelijke/ politieke druk erop gericht is vaders de deur uit te werken.

De wandelgangen

In de wandelgangen heb ik deelgenomen aan een aantal belangrijke diskussies. De indruk dat veel vrouwelijke publicistes hoe langer hoe beter begrijpen wat er met vaders gebeurd.

Het is natuurlijk onvermijdelijk dat de meeste vrouwen toch altijd ook weer door mannen geintrigeerd worden en dan ook een keer zelf via een omweg tegen omgangsonrecht aanlopen.

Een mannentafel met een diskussie over de vadervriendelijkheid van de thuiszorg en algemene diskussies bijvoorbeeld naar aanleiding van de stelling van een journaliste van Adformatie dat ze ook helemaal niet wil, met haar vele anderen, dat mannen meer voor kinderen zorgen. Ik heb haar gecomplimenteerd met de ondubbelzinnige duidelijkheid van haar stelling. Deze politiek incorrecte stelling heeft later in een andere workshop geloof ik nogal voor wat opschudding gezorgd bij enkele andere vrouwen die vonden dat je zoiets niet mag zeggen.

Verder een uitwisseling met een professional van vadercursussen in Zweden. Tevens betrokken bij de Mannencentra ( Zweden met slechts 5 miljoen inwoners heeft wel 19 semiprofessionele mannencentra) Nadere uitwisseling afgesproken. Het is daar natuurlijk overigens ook weer niet zo best als soms beweerd wordt ( ook omgangsproblematiek).

Conclusies

De vrouwenalliantie die dit congres organiseerde staat al jaren redelijk open voor een discussie met vaders. Dit bijvoorbeeld in tegenstelling tot de kern van het Clara Wichmaninstituut. Het is belangrijk om die contacten waar het gaat om kinderzaken aan te halen. Uiteindelijk zijn kinderen gebaat bij twee ouders, en opdat vlak zullen niet alleen individuele ouders elkaar moeten respecteren. Ook op macro-niveau zullen vrouwenorganisaties zich moeten realiseren dat ze organisaties waar vaders elkaar vinden zullen moeten respecteren. Deze conclusie wordt geloof ik wel gedeeld door de aanwezigen op dit congres. Met een aantal heb ik dat nadrukkelijk nog vastgesteld en besloten dat ook warm te houden.

Joep Zander

colofon- tips & citaat- mail- links

Last Updated http://vaderseenzorg.nl/cash.html : zie ook de andere pagina's