other publications of Joep Zander

VAN SLOOP TOT RENOVATlE
SPOORBUURT: WOONBUURT!

De Vrije Alkmaarse 25 juli 1981


"We trappen ze allemaal naar Huiswaard"; zo typeert een bewoonster van de Sint Josephstraat de reaktie van de woningbouwvereniging Goed Wonen enkele jaren geleden op de strijd van de Spoorbuurtbewoners en bewoonsters. ‘ In de afgelopen 10 jaren hebben de spoorbuurters, onder de bezielende leiding van hun buurtkomité, iets unieks opgebouwd. In 1967 bestemde de gemeente de buurt voor grootschalige kaalslag, kantorenbouw, parkeerterrein en doorgaande verkeersweg. In 1981 wordt de laatste hand gelegd aan de renovatie van enkele verspreide gemeentewoningen.

In 1981 staat er een buurt overeind waarin het woonkarakter gehandhaafd, ja zelfs versterkt is. Woningverbetering in plaats van sloop. Elke verbetering is een verbetering."Je bent vrij om je woning aan te pakken. Als er onderhoudsklachten zijn staan ze direkt voor de deur" (andere bewoner Sint Josephstraat). Een verhaal over de Spoorbuurt: Hoe de bewoners en bewoonsters sloop wisten te keren. Wat het heeft opgeleverd en wat nu nog de problemen zijn. En hoe was en is de taktiek van de bewoners en het buurtkomité? Een artikel in de serie “de buurt en haar overheid. “ In het artikel is niet alleen gebruik gemaakt van een hoeveelheid dokumentatie van een gesprek met enkele leden van het buurtkomité maar ook van gesprekken met bewoners. Niet allen zijn ze met naam en toenaam genoemd. Maar allen hebben ze wezenlijk bijgedragen aan het artikel net zo goed als ze hebben bijgedragen aan de strijd in de Spoorbuurt.

Scharnierpunt Josephstraat.

Als begin 1971 de eerste woningen aan de Josephstraat worden dichtgetimmerd door de woningbouwvereniging Goed Wonen breekt de hel los bij een aantal bewoners van de Spoorbuurt. Dan beseffen zij wat er met de buurt dreigt te gebeuren. Een werkgroep wordt opgericht. Het daaruit voortvloeiende, buurtkomité weet via het toenmalig raadslid Ijssels’ een motie door de raad te krijgen om de woningen in de St. Josephstraat te behouden. Dit is het begin van de grote kentering. Het buurtkomité maakt zich sterk voor een algehele renovatie van de buurt.

Op 21 november 1974 besluit de gemeenteraad dit principe over te nemen, daarmee een in eerdere jaren unaniem genomen, besluit tot sloop herziend. Veel tegenslag wordt gepareerd (de struktuur van het gemeentelijk apparaat, de provinciale direktie volkshuisvesting, misplanning, dreigende pooiers). Alle wapens worden in de strijd gegooid (eigen onderzoek, enquêtes, ekonomies inzicht van het buurtkomité). Sukses na sukses wordt geboekt (verbetering gemeentepanden, regelingen voor partikuliere woningverbetering, herbestratlng, het belanghebbenden parkeren, een kleuterschool, groenvoorzieningen, speelterreinen....)

Tussen stad en station

Toen in 1896 Alkmaar een station kreeg, lag er nog een fikse hoeveelheid open land (tuinderijen) tussen de spoorlijn en de stad. Rond de eeuwwisseling begon de bouw van wat nu de spoorbuurt heet. Oorspronkelijk een wijk met kleine renteniers en spoorwegpersoneel, groeit de wijk uit naar een gemêleerde woonbuurt met kleinere bedrijfjes en middenstand.

Zoals in meer státionsbuurten in Nederland (denk b.v. Aan Utrecht) groeide het ekonomiese belang gestaag en nam de verkeersdruk toe en zo’n spoorbuurt tussen station en “city” bleek daarmee een leuke plek voor kantorenbouw.

Het plan De Bruin uit de jaren 50 voorziet in demping van grachten, grootse verkeersdoorbraken en voor de Spoorbuurt een “torenhoog Alkmaars handelscentrum als markering van de skyline vanuit het Noorden.” Een aantal ekonomiese belangen die hierin meespelen, wordt nog jaren verwoord door de Kamer van Koophandel (voor kantorenbouw en parkeerruimte), Het Hooge Huys (op een gegeven moment op de markt voor de St.Josephstraathuizen), om nog maar niet te spreken van de vreemde ekonomiese machten die een rol spelen bij de dreigende ontwikkeling van bordelen in de buurt. (In 1974 moeten de buurtbewoners met man en macht strijden tegen de oprukkende prostitutie).

Buurtcomité

De kracht van de buurt tegen over de macht van gemeente,&rdquo, rijk en anderen is de manier geweest waarop ze zich hebben georganiseerd. Voortdurend probeerde de gemeente de belangen van de buurt opzij te zetten, voortdurend moest het wijkkomité met eigen plannen, eigen onderzoeken, eigen adviseurs over de boeg komen.

Typerend is de manier waarop Roel de Wit (destijds Burgemeester van Alkmaar) door het buurtkomité samen met achter-het-nieuwsman Jaap Walvis naar de dichtgetimmerde woningen op de Josephstraat, werd onthaald.

Jaap Walvis: “En burgemeester” wat vindt U van een buurt die op zo’n manier voor haar belangen opkomt?” De Wit: “Dat kan ik alleen maar op prijs stellen.” In de taktiek van het buurtkomité blijken een aantal zaken van doorslaggevend belang:

Je niet laten uitspelen tussen diverse instanties; organiseren van “open” gesprekken met iedereen erbij;

konsekwent richten op belangenbehartiging en niet op partijpolitiek;

Het breken van het front door enkele bewoners voorkomen. Tegemoetkomen in afwijkende standpunten op detailkwesties van buurtbewoners;

konkrete zaken aanpakken, konkrete voorstellen doen, zelf! Ook letten op het eko- rtomies haalbare. (Het buurtkomité kon juist aantonen dat de plannen van de gemeente ekonomies onverantwoord waren)

Je moet geen tegenstellingen tussen ambtenaren en burgers kultiveren, al kun je wel erkennen dat er spanningsvelden zijn rond de ambtenaren (tussen bewoners en de politieke top) .

Juist door dit laatste thema met gevoel te bespelen, kon het buurtkomité bereiken dat hier en daar het apparaat op een andere rnanier kon funktioneren.

Veel meer is het kristallisatiepunt van het -vooral uitvoerende- beleid komen te liggen op het nivo van de projektororganisatie. Ambtenaren die direkt bij een buurt zijn betokken in direkt overleg met de bewoners.

Botsingen tussen het horizontale karakter hiervan en de traditionele vertikale organisatie van de gemeenteapparaten bleef niet uit.

Maar uiteindelijk leverde het toch een verbetering op van het apparaat. En dat is niet alleen van belang voor, de Spoorbuurt, maar ook voor andere Alkmaarse buurten.

Wat er nog rest

Behalve een renovatie van de Josephstraat, staat de buurt nog meer te wachten, Het systeem van belanghebbendenparkeren vereist voortdurende aandacht. De meeste bewoners zijn zeer tevreden dat ze nu hun auto voor de deur kwijt kunnen tegen betaling van f 2,50 per maand.

Maar onvolkomenheden (hoe moet het met bezoekers, bevoorrading) zullen nog worden gladgestreken.

De onlangs door de gemeenteraad toegezegde school (lager onderwijs). zal moeten worden gebouwd/verbouwd.

Stijgende woonlasten, mensen die gewoon niet meer kunnen betalen, zullen de aandacht van de buurt opeisen.

Over de aanwezigheid van buurthuizen is het buurtkomité positief: “De Burcht is ons buurthuis en veel spoorbuurters maken er gebruik van” anderen leggen de nadruk op het groeiende probleem van de jeugd “het kloten in de stegen”, de wisselwoningen op het Scharlo.”

Jaap Heemskerk steekt de loftrompet af over de funktie van de kleuterschool in de buurt,vooral als het gaat om de opvang van buitenlanders. Het opvallende percentage stemmers op de centrumpartij ziet hij niet als de uitdrukking van een benauwd probleem in de buurt.

Er is wel een latente vrees voor konsentratie. De kwestie van de pensions voor buitenlanders heeft steeds een hoge prioriteit gehad bij het buurtkomité. Een mevrouw uit de buurt hierover: “Ik ben wel verschrikkelijk wantrouwend,,’ik heb niets tegen die mensen. Ze hebben een andere levensbeschouwing. Maar als ze naast me ‘zouden wonen” staat de deur voor ze open

model

De Spoorbuurt heeft voor een deel model gestaan voor wat er in andere buurten is gebeurd. De hele city-doorbraak die niet doorging; ook het oostelijk stadsdeel is ermee ‘gered. Voor Overdie was het te laat, daar was destijds de verkrotting al 13 jaar bezig.

De Spoorbuurt heeft wel zijn tijd meegehad. Als zo’n proces nu zou moeten starten, red je het niet meer. Door achteruitgang van de subsidieregelingen zou je nu op veel hogere huren uitkomen. Er staat veel op de tocht vanuit Den Haag.

Dat roept de vraag op hoe je mensen duidelijk maakt, hoe ze zich politiek moeten opstellen. Jaap Heemskerk: ‘De mensen moeten het zelf ontdekken. Toen de KVP destijds de akties in de Spoorbuurt diskwalificeerde hebben we dat standpunt wel aan ik mensen in de buurt, laten weten. Dat kostte de KVP een achteruit-gang van 30% bij de verkiezingen.”

Zo hebben we een buurt beschreven, waarin mensen nog steeds kunnen zeggen: ‘als het nodig is... helpen we elkaar”.

Een buurt die in alle opzichten een tegenhanger is van de grootheidswaanzin van Groot-Overloop-Alkmaar.

Voor mensen die meer willen weten over de buurt liggen nota's vol te wachten.. Een handzaam boekje is: “De Spoorbuurt krijgt bomen (wat er in 10 jaar gedaan is en nog te doen valt) verkrijgbaar bij ik gemeente.

Voor mensen die iets dieper willen ingaan is de nota “Iedere verbetering is een verbetering een aan te bevelen stuk literatuur.

Joep Zander.

tegenvoetsporen mail mij zoek op deze site vaders en zorg ik vader klik hier voor dossier publikaties Joep Zander internetkunstdossier van Joep Zanderhomepage Joep Zander
klik hier! >>
site joep zander
Page last Updated http://joepzander.nl/spoorbuurt.htm : Creative Commons License
Op de meeste teksten en beelden op deze site is een Creative Commons Licentie van toepassing; info