Joep Zander's behoefte om kunst te maken komt deels - neen, voor een belangrijk deel - voort uit de door omstandigheden (en door derden) verbroken relatie, beter gezegd verbroken mogelijkheid tot omgang en nabije interactie met zijn dochter. In een interview legde Joep uit hoe hij heeft getracht een op zich abstract begrip als 'vaderschap' te verwerken in kunst. Hij wijst er in dat interview op dat 'vaderschap' veel meer is dan 'juridisch' of biologisch' vaderschap - hoewel hij daar natuurlijk vaak mee is geconfronteerd in zijn pogingen omgangsrecht te verwerven - maar dat zijn kunst het hem mogelijk heeft gemaakt om met name de emotionele kant van vaderschap en de vader-kind relatie: "Ik ben een vader en ik heb emoties", uit te beelden. Dat is een kernpunt en daarmee de "raison d' ĂȘtre" van Joep's kunst, anders gezegd het kunstenaarschap van Joep.
Vaderschap behelst dus veel meer dan een juridische en biologische binding met een kind en mannen en vaders hebben ook emoties, maar als ze dat ook willen uiten.... . Ik sprak net over de 'raison d'ĂȘtre', maar nog fundamenteler is het misschien wel om te spreken van het recht op/het bestaan van autonoom vaderschap, dat wil zeggen de directe relatie met het kind, niet alleen (mogelijk) via de moeder, dat is het Leitmotiv, van zijn werk, van zijn kunst. Joep heeft veel obstakels en blokkades ontmoet op zijn zoektocht naar, zijn strijd om erkenning van zijn vaderschap.
De (opvattingen over) rol van vaderschap is (zijn) gelukkig, langzaam maar zeker, aan het verschuiven. Soms gloort er een spoor van hoop aan de horizon, zoals gisteren bijv. duidelijk werd met het goede nieuws over de Australische vader die na 3 jaar waarschijnlijk herenigd wordt met zijn zoon, die door de moeder uit Australië was ontvoerd. Joep's coping mechanisme is kunst, is schilderen, een uitingsvorm van diepe emoties die in zijn geval een creatieve sublimering zijn van woede, gekrenktheid, onbegrip (onbegrepen zijn) en hem ontnomen 'gemist vaderschap', 'verpasseerd ouderschap', zoals de titels van enkele van zijn boeken, producten van zijn andere creatieve uitingsvorm, het woord, het schrijven, luiden.
Don Quichotte is de titel van een van zijn schilderijen, een verbeelding/afbeelding van de wereldberoemde schertsfiguur die tegen windmolens vecht en probeert te veranderen wat niet te veranderen is - is het een afbeelding van wanhoop en verloren moeite of bevat het doek ook een element van zelfspot.....? -; woede komt onverbloemd naar voren in een ander zeer expressief doek, genaamd 'Toorn', dat aan duidelijkheid weinig te raden laat. Maar er is (veel) meer dan verwijzingen naar utopie/illusie, woede en frustratie. "Vader met kind 3" (zoals ik het maar even wat ongelukkig/onhandig benoem) is ontroerend en erg raak: veelzeggend in zijn eenvoud (eenvoudige directheid), of de vertederde blik waarmee papa naar zijn kind kijkt in het mooie, kleurrijke "Pappa4".
P.S. Ik heb ook nog iets gezegd, maar dat was geïmproviseerd, over het geleidelijk vinden van (of zoeken naar) een zeker evenwicht in je werk, van oorspronkelijk vooral woede naar het later ook toelaten van uitingen van tederheid en liefdevolle herinnering. Ik verwees voorzichtig naar een zekere mildheid die over je is gekomen, zonder dat die is overgegaan in berusting. Want daarvoor ben je, gelukkig, veel te strijdlustig gebleven.