vaders doen er niet toe, kinderen zijn de dupeUit het artikel: Vaders doen er niet toe, kinderen zijn de dupe: de macht van moeders is grenzeloos
Dorien Pessers
Citaten:
Vrouwen beslissen van wie ze kinderen willen krijgen en of ze nog iets met de verwekker te maken willen hebben. Het doorgeschoten familierecht richt zich niet meer op gezinnen maar op individuen, ten koste van vaders en vooral kinderen.
In het familierecht van veel Europese landen hebben zich in de afgelopen vijfentwintig jaar revolutionaire veranderingen voltrokken. Niet het klassieke heteroseksuele gezin is nog de hoeksteen van het familierecht, maar het individu dat naar eigen seksuele en morele voorkeur bepaalt of en hoe het een gezin zal stichten: heteroseksueel of homoseksueel, biologisch of kunstmatig, tijdelijk of duurzaam. Door de opmerkelijke snelheid van de veranderingen ontstaat de indruk dat er van maatschappelijke consensus sprake was. Die indruk is onjuist. Het was vooral - in de woorden van de Franse sociologe Evelyne Sullerot - de ,,bulldozergeneratie van `68'' die, eenmaal aan de macht, deze veranderingen wist af te dwingen. Deze generatie gaf blijk van een aversie tegen het traditionele gezin, dat onderdrukkend voor vrouwen en kinderen, reactionair en `systeembevestigend' werd gevonden. Niet het verschil, maar de gelijkheid tussen de seksen zou uitgangspunt van het familierecht moeten worden. Niet institutionele dwang, maar persoonlijke keuzevrijheid, niet onmondigheid, maar mondigheid van kinderen. Persoonlijke, seksuele en relationele zelfbeschikking werden de nieuwe beginselen van het familierecht.
In het nieuwe familierecht ontbreekt de aandacht voor dit institutionele karakter van het huwelijk, dat zo bevorderlijk is voor de onvoorwaardelijke invoeging van kinderen, voor hun identiteit en voor de familiale cohesie. Huwelijkse en niet-huwelijkse vormen van ouderschap zijn vrijwel aan elkaar gelijk gesteld. Deze juridische gelijkwaardigheid kan echter niet verhullen dat grote ongelijkheid tussen mannen en vrouwen, tussen vaders en moeders, en tussen kinderen is ontstaan. Het is de zelfbeschikkende moeder die bepaalt of en zo ja onder welke voorwaarden zij een man zal toelaten tot het vaderschap. Kiest zij voor een vaste relatie met een man en staat zij toe dat hij het kind erkent? Of kiest zij voor een one night stand in de hoop dat daaruit een kind zal worden geboren? Kiest zij voor een relatie met een vrouw met wie zij door middel van spermadonatie een kind krijgt? Staat zij toe dat haar vriendin het kind adopteert? Of kiest zij ervoor alleen een kind te krijgen, van een anonieme spermadonor, of van een bekende spermadonor, aan wie zij nu en dan omgang met het kind toestaat? In het nieuwe familierecht lijkt de macht van de ongehuwde moeder grenzeloos.
Buiten het huwelijk is er geen man die vanzelfsprekend de juridische vader wordt over het kind dat hij heeft verwekt. Zelfs niet nu dankzij DNA-onderzoek het biologische vaderschap met honderd procent zekerheid is vast te stellen. Sterker nog, op hetzelfde moment is sprake van een bizarre fragmentatie van het vaderschap. Het familierecht kent inmiddels twaalf categorieën vaders: de biologische, de sociale, de juridische vader; de stiefvader, de adoptievader, de stiefouderadoptievader; de verwekker, de verwekker die als partner toestemming heeft gegeven voor kunstmatige inseminatie; de anonieme spermadonor, de bekende spermadonor, de goed bekende spermadonor; en ten slotte de dode vader met wiens ingevroren sperma post mortem een kind is verwekt. Overigens is ook het moederschap aan fragmentatie onderhevig. Negen juridische categorieën figureren er: de biologische, de sociale, de juridische moeder; de stiefmoeder, de adoptiemoeder, de stiefouderadoptiemoeder; de lesbische `meemoeder', de draagmoeder, en de genetische moeder. Afstammings- en gezagsrelaties, omgangsrechten en onderhoudsplichten verschillen per categorie.
In dit doolhof van meervoudig ouderschap moet het kind zijn plaats zoeken. Zal het langs genealogische lijnen worden ingevoegd en zo ja welke? Wie zijn zijn ouders eigenlijk, zijn biologische, juridische of sociale ouders? En wie zijn zijn grootouders, neven en nichten: de verwanten van zijn genetische ouders, van zijn sociale of van zijn juridische ouders? Met het oog op deze chaotische situaties is het idee geopperd niet langer in termen van gezin en bloedverwantschap te spreken, maar in termen van `biografisch netwerk' en `sociale omgeving'. Illustratief in dit verband is het voorstel dat in Frankrijk door de invloedrijke organisatie van homoseksuele ouders is gelanceerd: reik van staatswege aan het kind een livret de l'enfant uit, waarin staat wie zijn genetische ouders zijn, met wie het familierechtelijke betrekkingen onderhoudt, en door wie het wordt verzorgd.
In het nieuwe familierecht tekent zich een samenleving af waarin ouders hun kinderen kiezen, en kinderen hun ouders. Verantwoordelijkheidsrelaties worden naar eigen keuze en tot nader order aangegaan. Het is de vraag hoe stabiel deze `gekozen' gezinnen kunnen zijn. Ligt het niet voor de hand dat in deze familiale netwerken een concurrentiestrijd tussen de vele ouders uitbreekt? Dat iedereen een bedreiging voor iedereen wordt? En bestaat niet het risico dat vaders en kinderen de dupe worden van de nieuwe almacht van vrouwen inzake voortplanting en afstamming?
Het is historisch gezien opmerkelijk hoe snel de patriarchale macht die 2000 jaar het familierecht heeft beheerst, is vervangen door een matriarchale macht, althans waar het gaat om niet-huwelijks ouderschap. Dat is niet alleen te verklaren uit de introductie van anticonceptie. Waarschijnlijk speelt ook de verzwakkende sociale positie van vaders een rol. Een proces dat zich - vanaf de eerste staatsinterventies in het gezin, eind negentiende eeuw - in rap tempo voltrekt. Vooral de beide wereldoorlogen zijn van bijzondere - en tragische - betekenis geweest. De Eerste Wereldoorlog richtte een enorme slachting aan onder vaders, zonen en broers. De achtergebleven vrouwen namen het werk van mannen over. Hoewel zij na de oorlog weer naar huis en haard terugkeerden, was de kiem voor hun emancipatie gelegd. Hun kinderen groeiden op in vaderloze gezinnen. Vijfentwintig jaar later werden de vaderloze zonen naar het front gestuurd. Weer vijfentwintig jaar later kwamen hún zonen - mede naar aanleiding van de oorlog in Vietnam - in opstand tegen de laatste restanten van de vaderlijke autoriteit. Na de Tweede Wereldoorlog liet de westerse geschiedenis nog enkele politieke vaderfiguren zien in de personen van Churchill, De Gaulle, Adenauer en misschien Brandt. Maar daarna zijn er geen leiders van vaderlijk formaat meer geweest. De populairste politieke leiders, zoals Kennedy, Clinton, Bush jr. of Fischer, zijn - althans voor hun generatiegenoten - typische zonen. Ook in het bedrijfsleven, waar de captains of industry de mannelijke helden werden van de naoorlogse kapitalistische samenleving, verloren ondernemers aan vaderlijk en moreel gezag. De genadeklap aan de vaderlijke en morele autoriteit van ondernemers werd afgelopen jaar uitgedeeld door de boekhoudschandalen in het Amerikaanse bedrijfsleven en, hier in Nederland, door Ahold.
Wat betekent de zelfbeschikkingsideologie voor het leven van kinderen? De tot-nader-order-verhoudingen tussen de seksen maken dat het kind één ding zeker weet: niets is meer zeker. De gelukkige relatie van zijn ouders kan worden ontbonden zodra één van zijn ouders geen emotionele bevrediging meer vindt in de ander. Gaan zijn ouders scheiden, dan moet het kind maar afwachten wie de nieuwe vriend van mama, wie de nieuwe vriendin van papa zal worden. Welke stiefbroers en stiefzusjes zullen de nieuwe relatie binnenkomen? Welke nieuwe afspraken, codes en gebruiken zullen er in het nieuwe gezin gaan heersen? Het is onduidelijk aan wie het kind loyaal moet zijn: aan zijn stiefvader en stieffamilie, door wie het zo hartelijk wordt ontvangen of aan de familie van zijn echte vader en moeder. Aan wie moet het kind zijn tijd besteden? Op wiens of wier verjaardagen moet het verschijnen? Aan wie moet het de mooiste geschenken geven? Met wie zal het kind op vakantie gaan? Omdat tijd en geld schaars zijn, zal het kind prioriteiten moeten aangeven. Hoe kan het kind die motiveren?
De vraag rijst of we in een samenleving willen leven waarin de verhoudingen tussen de seksen calculerend en instrumenteel worden. Waarin vooral zelfbeschikkende vrouwen mannen reduceren tot hun genetisch materiaal. Waarin het vaderschap geen specifieke morele referenties meer heeft. En waarin het genealogisch belang van het kind met voeten wordt getreden. Er zou al veel zijn gewonnen indien ouderlijke verantwoordelijkheid niet alleen verantwoordelijkheid jegens het kind, maar ook jegens de andere ouder zou omvatten.
zie voor het hele artikel: http://archief.nrc.nl/index.php/2003/December/20/Overig/17/Vaders+doen+er+niet+toe,+kinderen+zijn+de+dupe%3A+de+macht+van+moeders+is+grenzeloos of http://vaderkenniscentrum.blogspot.com/2008/04/85.html
 |
 |
colofon- tip&citaat- contact- link2 |
|
 |
| Last Updated http://vaderseenzorg.nl/pessers.html : zie ook de andere pagina's |