Vorige week koos de Tweede Kamer voor het principe "behoud van het gezag van beide
ouders over het kind". Een mooi principe. Helaas gedwarsboomd door een andere
bepaling in hetzelfde wetsvoorstel. Deze bepaling opent de mogelijkheid van
stiefoudermedegezag op voorwaarde dat de oorspronkelijke, "andere ouder" reeds 3
jaar het gezamenlijk gezag uit is gewerkt. Een ontoudering die mogelijk blijft door het
volstrekt vrijblijvende karakter dat het behoud van gezamenlijk gezag van de
oorspronkelijke ouders, heeft gekregen.
"Wat is wijsheid?" heeft menig kamerlid en misschien ook de staatssekretaris
zich wanhopig afgevraagd voordat ze werden bedolven onder de nota's. Nota's van
overheidscommissies vol hongerige juristenwolven-in-schaapskleren die nog niet genoeg voer
hebben aan de al door de wet in voldoende mate aangeleverde konfliktstof tussen vaders en
moeders.
Salomon
Wat zou rechter Salomon doen als hij een echte vader en een echte moeder voor zich had die
over het ouderschap twisten? In de bijbel beslecht Salomon een konflikt tussen een echte
en een onechte moeder. Veel juristen en wetenschappers kennen het verhaal van Salomon
slechts ten dele. Er is een vage notie van een scherp zwaard waarmee een kind doormidden
moet worden gekliefd. Rechters denken dat zij dagelijks wijsheid betrachten door het
ouderschap in tweeën te splijten. Alsof het, in dit geval, niet béide werkelijke ouders
zijn, en alsof niet beide zielsveel om hun kinderen geven. Salomon en ook zijn, door
Berthold Brecht gekreerde, alter-ego Dollinger hebben echter juist willen zeggen dat je
het kind niet moet splijten en dat díe ouder het ouderschap met name toekomt die het
konflikt om het kind níet wil voeren, zijn kind niet als eigendom ziet. Brecht voegt
daaraan toe dat dit principe ook inhoudt dat biologische moeders zonder hart het
ouderschap níet toekomt. Als het zwaard boven het kind hangt trekt de goede ouder zich
terug. Rechter Salomon gunt juist die terugtrekkende ouder het ouderschap. Goed recht is
dus heel wat anders dan het doorhakken van gordiaanse knopen. Kinderen mogen dus niet door
het zwaard van een loyaliteitskonflikt en een schuldcomplex worden gespleten. Kortom de
wijsheid neigt naar het behoud van gezamenlijk ouderschap. De ouder die de andere ouder
het ouderschap niet gunt moet zelf maar opstappen. Zo niet, dan zou het wijs zijn dat een
rechter die konfliktueuze ouder juist níet met het gezag beloont. Dit dwingt ouders naar
elkaar toe. De praktijk is tegenovergesteld, de goede ouder mag, dikwijls op rechterlijke
order, nog geen groet of kaartje aan het kind overbrengen. Het kind mag zijn naam niet
meer gebruiken.
Vaderschapsdiscriminatie
Mogen moeders die "zorgen" daaraan eigendomsrechten ontlenen? Zorgen vaders niet
? Is de kost verdienen geen zorg? Kan die vader het helpen dat de draaibank of het bureau
niet meer, net als de afwasmachine, aan huis is? Houden vaders die hun kinderen de luiers
aan doen, eten geven en afwassen terwijl moeder naar haar werk gaat in de praktijk wél
het juridisch ouderschap?? Nee, soms kríjgen ze het niet eens. Ook uit de hoek van de
vrouwenbelangenbehartigers (Boor, Thooft) valt te vernemen dat echte roldoorbreking
moeilijk is en dat juist roldoorbrekende vaders nog steeds aan het kortste eind trekken
ook wat de kinderen betreft. De rechter kiest rolbevestigend. Dit wordt bewezen door
invulformulieren op de griffie van rechtbanken (Zwolle, Arnhem); waarop het niet eens
mogelijk is om in te vullen dat de vader het gezag krijgt. En wat te zeggen van
deskundigenbureau's die voor Raden voor de Kinder"bescherming" werken maar als
uitgangspunt hebben dat, voor kinderen onder de vijf jaar, vaders per definitie
onbelangrijk zijn. De tipjes van de sluier van een verroeste praktijk die het vaders op
allerlei manieren onmogelijk maakt zich te verbinden met het ouderschap.
Onderzoek
Dit alles leidt ertoe dat ongeveer de helft van de kinderen na scheiding van de ouders
gescheiden wordt ván een van de ouders (Griffits en Hekman). Een gegeven waar de
beleidsmakers en het ministerie van justitie niet graag mee te koop lopen. Het kind heeft,
volgens het verdrag van de rechten van het kind, recht op kontakt met beide ouders. Een
nieuw onderzoek naar de omvang van het loyaliteitsmisbruik (omgangsonrecht) bezien vanuit
het kind werd echter geblokkeerd door een, wederom louter uit ekonomies belanghebbende
juristen bestaande, begeleidingscommissie. Een nota over de praktijk van het omgangsrecht,
zoals gevraagd door de tweede kamer in november 1994, is zo een fopspeen geworden.
Het is het kind dat gekwetst wordt. Het kind in zijn belang van een band met de vader. Dat
ook de vader daardoor ernstig gekwetst raakt bewijst het feit dat vaders die dit overkomt
in hun levensverwachting worden bekort. Niet zozeer door moord en doodslag, nee door
stress. Stress die veroorzaakt wordt doordat vaders kollektief ervan worden beschuldigd op
te komen voor dat belang van hun kind. Vaders die dikwijls hebben bewezen veel meer
respekt voor het gezamenlijk ouderschap op te kunnen brengen dan moeders. Vaders die juist
daarom psychies worden afgeslacht.
Deze vaders verdienen steun en afschaffing van vaderschapsdiscriminatie. Hun kinderen
verdienen meer vader.
Joep Zander
(pedagoog en kunstenaar
voorzitter werkgroep familierecht)
Dit artikel ontlokte de vertegenwoordiging van de Nederlandse staat bij het Europese hof de opmerking dat ik niet meewerkte aan een oplossing door publiciteit te zoeken.
|
