Een belangrijk item van de conferentie was het op elkaar betrekken van de omgangsrecht en gezagsproblematiek enerzijds en de emancipatieproblematiek (herverdeling van zorg en arbeid) anderzijds. In workshop 1 zou dat gebeuren aan de hand van een aantal stellingen waar door ondergetekende en een vertegenwoordigster van de vrouwenalliantie op in zou worden gegaan.
1. gelijkwaardig ouderschap
Als moeders 50% kans zouden hebben om na scheiding het contact met hun biologische kinderen te verliezen zouden ze dan net zoveel energie steken in de opvoeding en verzorging van hun kinderen als nu? Waarom verwachten we dat van vaders? Waarom verwachten we van vaders dat ze meer tijd in de directe zorg voor hun kinderen steken zodat de totale urenbelasting van directe plus indirecte zorg nog zwaarder wordt dan ze al is. Deze gecombineerde belasting is voor mannen hoger dan voor vrouwen. Waarom verwachten we dat mannen hun nek uitsteken op een terrein dat voor hun al een kleine twee eeuwen relatief onbekend is zonder dat daar enige steun tegenover staat zoals die voor moeders wel ruimschoots aanwezig is.
De vrouwenalliantie voor herverdeling van zorg en arbeid, een koepel van 40 vrouwenorganisaties vraagt zich af hoe je mannen zo ver krijgt dat ze gaan zorgen. Moet je daartoe mannen verleiden, overtuigen of dwingen? Toen ik een vertegenwoordigster van deze organisatie vorig jaar meldde dat ik zorgen leuk vind reageerde ze heel verontwaardigd, of ik (zorgende huisman) soms niet begreep dat het juist om heel vervelende taken gaat? Dat wordt moeilijk overtuigen of verleidenY. en dwingen al helemaal niet natuurlijk.
Vaders willen meer zorgen voor hun kinderen blijkt uit eigenlijk alle onderzoeken. Desondanks bestaat er een hardnekkige mythe dat ze steeds maar niet zouden willen.
Bij zoveel verwarring van vrouwenkant past een duidelijk standpunt van mannenkant. Ik denk dat de positie van mannen, vaders het best bezien kan worden door tegenover de verleiden-overtuigen-dwingen set een heel andere set te zetten, namelijk: toestaan-respecteren-ondersteunen.
sta toe dat vaders op hun eigen manier zorgen
respecteer vaders als mens, stop de omgangsblokkade ook als vaders niet gelijk binnenshuis zorgen
ondersteun vaders als ze proberen meer thuistijd te regelen, als ze op micro of macro schaal opkomen voor gedeeld gezag en gedeelde zorg, als ze vechten tegen vaderdiscriminatie en staatsrepressie.
Gelukkig bleek in de voorbereiding van het PvdA-congres dat de vertegenwoordigster van de Vrouwenalliantie zich kon vinden in dit laatste concept. Toch wenst ze zich niet met juridische zaken te bemoeien. Dat is enerzijds onbegrijpelijk. Immers kijkend naar de situatie van vaders die direct of indirect zorgen valt vooral op dat ze noodgedwongen bezig zijn met een strijd om een rechtens volwaardige plek. Anderzijds is het juist heel begrijpelijk. Daadwerkelijk ondersteunen van mannen, dus ook op het wettelijk/juridische vlak, komt gewoonweg in aanvaring met het belang van vrouwen zelf. Dat belang is namelijk niet altijd perse dat vaders een groot aandeel nemen in de directe zorg voor hun eigen biologische kinderen zeker niet als het meer is dan een gedelegeerde bevoegdheid, een soort kinderoppas.
Mannen maken al jarenlang duidelijk dat ze gelijke rechten en plichten willen ten aanzien van de zorg voor hun kinderen. Ze willen samen met hun partner keuzes maken over de verdeling van directe en indirecte zorg. Een heel duidelijk voorbeeld van de manier waarop mannen hiervoor hun nek uitsteken is de verklaring van Langeac. Uit deze discussie komt de volgende stelling voort:
stelling: Als vaders en moeders ten alle tijden wettelijk vastgelegde gelijke rechten, verantwoordelijkheden en plichten hebben ten aanzien van hun kinderen dan zal juist dit de betrokkenheid van vaders en moeders bij de zorg en opvoeding waarborgen.
We moeten de zaken niet omdraaien en mannen die meer willen zorgen en dat ook doen, dood laten lopen op harde vaderdiscriminatie. Zoals in voorgedrukte formulieren waarin het ze onmogelijk wordt gemaakt gezag en zorg te krijgen. Deze misstanden worden ook door de Vrouwenalliantie getolereerd onder het mom dat mannen eerst maar eens moeten laten zien dat ze de verantwoording nemen. Op de eerste plaats nemen ze al een grote verantwoordelijkheid door buitenshuis, verstoken van het directe contact met degenen voor wie ze zorgen, het geld te verdienen voor het gezin. Op de tweede plaats gaat er een bijzonder negatieve voorbeeldwerking van uit als juist mannen die directe zorg geven, door hun afwijking van het dominante patroon niet aan de (afwas)bak komen of aan de (afwas)bak kunnen blijven. Deze negatieve werking is des te groter waar blijkt dat meer vaderlijke zorg juist tot minder rechten leidt. Zorgende vaders blijven zodoende zelfs met grotere waarschijnlijkheid verstoken van een omgangsregeling als hun niet-traditionele, dus moeilijker te handhaven ouderschapsarrangement, op een scheiding uitloopt.
Ouders zou de gelegenheid moeten worden geboden om aan hun arrangementen rechten te ontlenen. Daarvoor is het noodzakelijk te bevorderen dat afspraken daarover meer op papier worden gezet en ook rechtszekerheid gaan bieden.
Juridische vastlegging is natuurlijk niet het enige maar na de devaluatie van de huwelijksplicht moet de ouderschapsplicht weer ingevoerd worden. Daarnaast moet wat worden gedaan aan het zelfvertrouwen en de beeldvorming van vaders.
2. Vermindering van de belasting
In het gemiddelde gezin hebben eerder mannen dan vrouwen te maken met een (dreigende) dubbele belasting van directe en indirecte zorgtaken. Dit blijkt heel duidelijk uit cijfers van het SCP die aangeven dat de totale belasting van mannen nu al groter is dan die van vrouwen. Het is daarom van belang meer ruimte te scheppen voor zorgtaken. Dit kan door algemene of specifieke maatregelen. Het beleid van arbeidstijdverkorting is helaas losgelaten voor een beleid van specifiek zorgverlof. Dit laatste gaat ervan uit dat het nodig is ouders te dwingen vrijgekomen tijd ook aan zorg te besteden. Vooral vaders worden ervan verdacht de vrijgekomen tijd anders niet aan zorg te besteden. Deze verdachtmaking wordt echter niet door de feiten gesteund.
De veronderstelling dat mannen hun carrièrewensen vooropstellen is gebaseerd op vooroordelen. Voor zover van belang voor de man, is carrièreverlies te compenseren door naast carrière-perspectief zorgperspectief te bieden. Dit kan bereikt worden door de redelijke zekerheid te scheppen van een blijvend, zorgend contact met kinderen. Dus niet een algemene kans van 15% om dat te verliezen, een kans die toeneemt naarmate het zorgaandeel stijgt.
Het zorgaandeel is voor mannen een aandeel met potentieel laag rendement. Dit rendement hoeft niet perse financieel te zijn, ook dat is een vooroordeel. Misschien is het juist wel de zorgende partner die hecht aan de binnenkomende geldstroom.
stelling: Collectieve zorgverzekering, zal bevorderen dat mannen meer zorgtaken gaan verrichten omdat negatieve financiële en carrière consequenties daardoor worden opgeheven.
Er zit wel wat zinnigs in de stelling. De werking is echter te beperkt en te betuttelend, waardoor ook de uitvoering veel bureaucratische problemen zal oproepen. Bovendien is het wat denigrerend naar mannen. Als mannen het al om geld doen is dat bedoeld als indirecte zorg. Het lijkt me veel beter werken als we mannen waarderen om wat ze al willen doen en ze daar de mogelijkheden voor te geven zonder er een bureaucratisch stramien over heen te leggen.
.
3. Facilitering van vaderschap
Ik ben er van overtuigd dat er een einde dient te komen aan het feit dat vaders in Nederland nergens structureel van faciliteiten gebruik kunnen maken. Zwangerschapscursussen zijn hiervan de meest achterlijke voorbeelden Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
Het is in Nederland nog steeds geen regel in tegenstelling tot veel andere westerse landen dat vaders kunnen deelnemen aan de zwangerschapsbegeleiding. Wel vraag ik me af of we alleen gemengde cursussen moeten aanbieden. Gender-specifieke aanpak heeft toch in landen als Zweden haar nut bewezen.
In Nederland zijn de laatste jaren een aantal initiatieven ontstaan die het vaderschap proberen te faciliteren zoals vader-en-kind centrum en de al gerealiseerde vadercentra in den Haag. het is niet gemakkelijk hiervoor steun te krijgen.
stelling: Door het uitbreiden van zwangerschapscursussen tot ouderschapscursussen wordt gelijkwaardigheid in zorg en verantwoordelijkheid tussen beide ouders bevorderd.
Er is veel meer mogelijk dan zwangerschapscursussen, maar het is zeker geen onbelangrijk facet. Geef vaders dezelfde voorzieningen als moeders en laat ze zelf kiezen in hoeverre ze gemengde voorzieningen willen.
4. wiens belang
Staatssecretaris Verstand stond onlangs tamelijk verpletterd te kijken toen een grote groep vrouwenorganisaties haar nu kwam vertellen dat ze haar ging afvallen op een hoofdpunt van haar beleid. Men eiste de plek achter het aanrecht weer terug.
Als je vrouwen, moeders op de vrouw af vraagt of ze er wel belang bij hebben de opvoeding en verzorging over te dragen krijg je dikwijls een verbazingwekkend eerlijk antwoord. Op een bijeenkomst van een emancipatiebureau werd een paar jaar geleden bijna unaniem geantwoord dat men daar geen belang of behoefte in zag en dat het dan ook niet de bedoeling was dat men als emancipatiebureau zich daarvoor sterk zou maken. Deze bureaus zijn er immer voor de belangen van vrouwen.............
Waarom zou alleen geld macht opleveren. In de beschrijvingen van mannen, en ook vrouwen wordt duidelijk dat vrouwen het lang niet altijd vanzelfsprekend vinden om hun positie in het huishouden af te staan. Zo wordt er veel getuigd over de smalende reacties op het werk dat mannen verrichten in het huishouden, dikwijls wordt het genegeerd, gepasseerd of overgedaan. Uit onderzoeken naar de positie huismannen blijkt dat ze algemeen worden gediskwalificeerd. Dit gebeurt niet alleen in de micro-samenleving van het gezin, maar juist ook door de overheid. Toewijzing van gezag na scheiding wordt eerder traditioneel bepaald. Dit betekent dat mannen die zorgden nog minder kans hebben dan mannen die arbeid verrichten.
Uit veel onderzoek blijkt dat vaders zoveel zorgen als moeders toelaten.
Veel vrouwelijke publicisten hebben in vrouwenbladen als Opzij uitvoerig mogen opmerken dat vrouwen ruimte moeten maken voor vaders. Toch is zo=n uitspraak gedaan door een man direct gediskwalificeerd als politiek incorrect. Hoewel ik op de door mij onderhouden sites zeer zorgvuldig en evenwichtig en zelfs feministisch met mannen en vrouwenzaken omga kreeg ik ook in de voorbereiding van dit congres te horen dat ik me niet zo negatief over de opstelling van moeders uit moet laten.
"Vrouwen hebben belang bij het handhaven van de manier waarop het moederschap hier is georganiseerd, met de moeder als centrale figuur. Het moederschap is een bron van onaantastbaar gezag en , voor een tijdje, absolute macht. Sommige vrouwen bewaken dit angstvallig omdat ze eerlijk gezegd de liefde van hun kind zelfs niet met hun partner willen delen. Maar je kunt niet het ene deel van de Mythe van het moederschap afstoten omdat dat je niet goed uitkomt en een deel dat je beter bevalt handhaven." Aminata Forna ADe mythe van het moederschap@ onder andere geciteerd in Opzij.
stelling: Het is niet in het belang van vrouwen om de zorg uit handen te geven, bijvoorbeeld omdat ze daar macht en status aan ontlenen.
Vrouwen ontlenen status en macht aan de zorg, zeker die voor hun kinderen. Op korte termijn hebben ze daardoor een zeker belang bij het niet uit handen geven van de zorg. Deels kan dit worden gezien als een compensatie van het gebrek aan macht en status in de maatschappelijk-politieke context. Vanuit een minder kortzichtige redenering is een verdere ontwikkeling van de oorspronkelijke feministische ideeën over herverdeling van zorg zowel in het belang van mannen en vrouwen.
5. slot; het perspectief van kinderen.
De ontwikkelingen maken hoe langer hoe meer duidelijk dat mannen zelf een plek in de verzorging terug zullen moeten veroveren. Niet alleen na scheiding, waar dit een onderkend, maar in zijn betekenis onderschat probleem is. Ook buiten scheidingssituaties lopen mannen tegen verwrongen vaderbeelden op en worden ze geconfronteerd met discriminatie en achterstelling als vader.
Honderdduizenden kinderen hebben geen contact meer met hun vader, missen de support van een van hun betrokken ouders. Dit zijn dikwijls vaders die zich maatschappelijk geblokkeerd zien in hun mogelijkheden die ondersteuning te geven, dikwijls tot extreme uitsluiting van het contact met hun kinderen toe.
Uiteindelijk zijn kinderen gebaat bij twee ouders, en opdat vlak zullen niet alleen individuele ouders elkaar moeten respecteren. Ook op macroniveau zullen vrouwenorganisaties zich moeten realiseren dat ze organisaties waar vaders elkaar vinden zullen moeten respecteren.
"Onze wet- en regelgeving is nog doordrenkt van een moederschapsideologie. De vrouw wordt voortdurend aangesproken als moeder, de man maar zelden als vader. Dat moet veranderen."
Met dit citaat nam Greetje den Ouden-Dekkers afscheid als laatste voorzitster van emancipatieraad in de Volkskrant van 19-4-1997. Daarmee gaf zij treffend aan waarin de emancipatiebeweging en het feminisme nog steeds tekort schiet. Mannen aan de bak laten komen in opvoeding en verzorging, mannen aanspreken als vaders en niet alleen op hun capaciteiten als beschermer en kostverdiener.
Joep Zander
publicist over vaderschap en recht
https://joepzander.nl
|
Last Updated http://joepzander.nl/alliantie.htm :
zie ook de andere pagina's
|
|
 |
| 
