Kinderen hebben behoefte aan twee ouders

 

ik ben ook in 2005 nog aktief

Dit is een interview van Marike Vroom met mij in het boek "Een nieuwe start, handboek voor gescheiden vaders" van Vincent Duindam en Marike Vroom; van Gennep Amsterdam 2001

Joep Zander: 'Kinderen hebben behoefte aan twee ouders'

 

Hoe het is om als vader door een ex-partner buitenspel te worden gezet. weet Joep Zander zowel uit eigen ervaring als uit de vele verhalen van anderen. De kunstenaar en pedagoog is als lid van de Dwaze Vaders vaak in het nieuws geweest. Nu is hij adviseur van de commissie Familierecht van het Platform Samenwerkende Cliënten- organisaties in jeugdzorg en Familierecht. Hij heeft een aantal publicaties over vaderschap en recht op zijn naam. Een nieuwe functie is die van voorzitter van het Vader- Kind-Centrum een organisatie in oprichting die tot doel heeft een aantal professionele voorzieningen op te zetten om vaders op juridisch. sociaal en psychologisch gebied te ondersteunen. Joep Zander vertelt dat het initiatief voor deze organisatie van hem afkomstig is en dat hij daarin samenwerkt met TransAct.

'We zijn nu bezig een flinke subsidie aan te vragen. ik denk dat er een goede kans is dat het gaat lukken, want er zijn weinig professionele organisaties op dit gebied voor vaders en kinderen. In landen als Zweden. Duitsland en Amerika heb je wel al dat soort voorzieningen.'

 

Het eerste wat joep Zander kwijt wil, is dat kinderen volgens de Universele Verklaring van de Rechten van het Kind recht hebben op contact met hun ouders. '

 

'Dat vind ik heel belangrijk. Daarnaast is het zo dat vaders een verantwoordelijkheid hebben voor de opvoeding. Vaak hoor ik zeggen dat vaders vooral contact met hun kinderen willen vanwege hun eigen ego. Dat voor- oordeel is echt een probleem. De belangen van moeder en kind worden veel meer op één lijn gesteld. Dat zou je met evenveel recht in twijfel mogen trekken.'

 

Als het na een scheiding misloopt met de contacten tussen de ouders, kan het zijn dat de kinderen de inzet worden van een machtsspel. Hierbij trekken vaders vaak aan het kortste eind. Wat betekent dat voor hen?

 

'Dat betekent dat ze een van de pijlers van hun bestaan verliezen. Contact met de kinderen betekent contact met

het eigen kind-zijn. de eigen geschiedenis. dat zijn belangrijke dingen in een mensenleven. Als dat wegvalt. belandt iemand in een vrije val. Het machteloze gevoel de verantwoordelijkheid voor de kinderen niet waar te kunnen maken. weten dat de kinderen daaronder lijden. Natuurlijk zijn kinderen voor mannen niet het enige. Ook hun werk is belangrijk. al staat dat eveneens vaak in het teken vanmorgen om het gezin een inkomen te bieden. Als het contact met de kinderen wordt verbroken, wordt ook het zorg geven verbroken. Zo wordt iemand geraakt in iets wat existentieel menselijk is, en gaat hij slechter functioneren.'

Joep Zander schat dat 50 procent van de kinderen van gescheiden ouders hun vader niet meer ziet.

 

'Vervelend is dat de overheid niets wil weten van de omvang en ernst van het probleem. Dat er in de helft van de gevallen geen contact is, wil niet zeggen dat het bij de rest goed gaat. Onderzoekers kwamen tot de slotsom dat er in 25 procent van de gevallen een goed geregelde omgangsregeling bestaat. Dat is schrikbarend weinig.'

 

Hoe komt dat?

'Het aantal scheidingen is nogal toegenomen. En in de vrouwelijke emancipatiestrijd is de vader-kindrelatie min of meer het kind van de rekening geworden. Sinds de industriële revolutie is de positie van het vaderschap enorm verzwakt. Daarvoor waren vaders veel dichter bij huis aan het werk en hadden ze een natuurlijker verhouding tot hun kinderen. In 1901 is per wet het eenhoofdig gezag na scheiding geregeld en dat wordt meestal aan de moeder toegekend. Ik vind dat kinderen het recht zouden moeten hebben op een zelfstandige relatie met beide ouders.

Doordat het bijna een vanzelfsprekendheid is dat de moeder na de scheiding de kinderen krijgt, willen sommige vaders niet eens meer aan het gevecht beginnen. Een voorbeeldje: als een moeder haar kind ontvoert wordt dat meestal niet als ontvoering aangemerkt. En als het dan tot een rechterlijke uitspraak komt krijgt de moeder het gezag alsnog toegewezen, ook al had voor die tijd de vader de zorg. Dat is gewoon de praktijk: de status-quo en het moederschap geven de doorslag.

Er zijn nog veel meer voorbeelden van discriminatie van vaderlijke zorg te geven. Pas onlangs, in augustus 2000. heeft men bij de Raad voor de Kinderbescherming erkend dat men ook de taak heeft om de behandeling van vaders en moeders gelijk te trekken. Dit gebeurde naar aanleiding van een bezetting van een kinderbeschermingsgebouw door vaders die voor de zorg voor hun kinderen opkwamen.'

Toch niet alle vaders zijn slachtoffers? Er zijn toch mannen die mishandelen of die echt geen interesse hebben voor hun kinderen?

 

'En vrouwen ook! Natuurlijk praat ik in algemeenheden en doe ik daarbij de individuele werkelijkheid tekort. Maar er is wel sprake van een overheersende cultuur, en die is gericht op een sterke positie van de moeder binnen het gezin. Ik ben geen tegenstander van het feminisme, ik vind ook dat vaders meer moeten zorgen, maar dan moe ten ze daar ook in geaccepteerd worden. Daarvoor moet je niet door het stof hoeven. Natuurlijk is de individuele situatie gecompliceerder. Maar zolang er geen diepgravend historisch, psychologisch en longitudinaal onderzoek naar wordt gedaan, moet je geen gemakkelijke uitspraken doen over de keuzen die mannen maken. Kiezen voor de zorg voor de kin- deren blijkt dikwijls een losing game. Mijn invalshoek is dat je de band tussen vader en kind moet versterken. Het is ongewenst wanneer het contact tussen vader en kind verbroken wordt. Mijn slagzin is: meer vader voor het kind.'

Als partners na de scheiding blijven ruziën, bepaalt de rechter vaak dat rust voor het kind het beste is en wordt de omgangsregeling opgeheven. hoe zou het volgens jou anders moeten?

'In de eerste plaats moet je die ruzie voorkomen. Dat gebeurt nu niet. De ruzie blijft bestaan omdat de rechten zo slecht en ongelijk verdeeld zijn. Hierdoor ontstaat wantrouwen en moeten de partners de grofste middelen inzetten. Het is van belang het ouderlijk gezag in handen te krijgen. anders bestaat het risico dat je de relatie met je kinderen geheel verliest.

Vooral in morele zin is de situatie iets verbeterd nu het gezamenlijke ouderlijke gezag na de scheiding uitgangs- punt blijft. In praktische zin maakt het niet veel uit, want als je het aanvecht wordt dit gezamenlijk gezag opgehe- ven en wordt er eenhoofdig gezag ingesteld. En dat gaat meestal naar de moeder.

Een kind de omgang met de andere ouder ontzeggen is het laatste wat je moet doen. De gevolgen worden erg onderschat, er is ook weinig onderzoek naar gedaan. De schoolresultaten van kinderen die hun vader zijn kwijt- geraakt, zeggen niet veel over de kwaliteit van hun leefsituatie. Als je kijkt naar wat er op latere leeftijd met hen gebeurt, zul je zien dat het venijn diep steekt en er pas later uitkomt. Ik ken daar veel voorbeelden van.

Het schaadt het vertrouwen in de mensen bij zulke kin- deren. Dat is een logisch gevolg van het feit dat je iets doet dat inhumaan is en tegen hun gevoel in gaat. Misschien zullen ze best rijk worden of een goede opleiding volgen, maar er ontbreekt iets essentieels, iets in de achtergrond en geschiedenis. Ze krijgen ook - terecht - geen vertrouwen in de rechtsstaat. Ze komen in een moeilijke positie: ze moeten hun verlangen naar de andere ouder ontkennen bij de ouder door wie ze worden opgevoed. En als ze later naar de kinderrechter stappen blijkt hun dossier vol leugens te staan die ooit hebben gediend om een gezagsouder maximaal te steunen. In kinderbeschermingdossiers gaat het er alleen maar om de verzorgende ouder koste wat het kost in het zadel te houden. Daar wijkt alles voor. Er verdwijnt een hoop van de waarheid in de juridische put. Het klinkt hard, maar ik zeg dit echt niet zomaar.'

Als moeders hun kinderen bij de vader weghouden, keren ze zich later tegen de moeder en zoeken ze hun vader weer op, hoor je vaak. Komt dit inderdaad vaak voor?

 

'Het ligt wat complexen De meeste kinderen willen wel weten wie hun vader is en gaan daar moeite voor doen. Dat wordt hun niet altijd even, gemakkelijk gemaakt. Soms weten ze hun vader op te sporen en dan wordt het heel spannend. Het is de vraag of ze weer echt contact krijgen. De vader heeft de ontwikkeling gemist en staat opeens oog in oog met volwassen kinderen. Dat is voor zowel het kind als de vader problematisch. De kans dat het goed loopt. is klein. Die kans wordt groter naarmate de vader meer zijn best heeft gedaan om het contact in stand te houden.

Al hebben de kinderen soms negatief gereageerd als hun vader vroeger contact zocht, het blijft toch bij hen hangen dat hij er zijn best voor heeft gedaan. Dat geeft later meer mogelijkheden om het contact te herstellen. In dat licht wil ik vaders adviseren om veel te doen, kaartjes te sturen en dergelijke. Verder is contact met de school en de huisarts van je kind heel belangrijk. Daar kun je in de regel veel over je kind te weten komen.

Helaas is dat niet op alle scholen mogelijk, al schrijft de wet anders voor. Vaders zouden meer moeten leren om gezamenlijk op te treden. Vaak zetten scholen of kinderrechters je de voet dwars, maar je moet blijven proberen op basis van redelijkheid en sociale contacten je doel te bereiken. Niet meteen een school voor de rechter slepen omdat men geen informatie wil geven. Als vader moet je niet te snel opgeven maar enige zelfkritiek kan ook geen kwaad. Blijven strijden voor je kind kan soms obsessief strijden om je kind worden.'

 

Heb je ook tips voor de omgang met de ex-partner om beter contact met de kinderen te krijgen?

 

Ik vind niet dat het contact met de kinderen via de ex- partner moet lopen. Het is leuk als de ouders het goed met elkaar kunnen vinden, maar de omgang met de kinderen moet daar niet van afhankelijk zijn. Je moet natuurlijk altijd proberen een goede verstandhouding te bewaren, maar wanneer de een alle rechten heeft en de ander geen, gaat dat niet. Je kunt je wel in het stof werpen voor een moeder die je op alle mogelijke manieren tegenwerkt maar ik geloof niet erg in zo'n oplossing. Uiteraard is het van het grootste belang om volledig respect op te brengen voor de ander als ouder van je kind. Niet dat het de kans op omgang met je kind vergroot, maar je bent het aan je kind verplicht.'

Zijn er omstandigheden waarin de kinderen beter geen contact meer met hun vader kunnen hebben?

 

'Eigenlijk niet. behalve als er een grond is voor ontzetting uit de ouderlijke macht op basis van kinderbeschermingsmaatregelen, bijvoorbeeld in geval van mishandeling en incest. Dat moet dan wel onderzocht en aangetoond zijn. Vaak worden deze beschuldigingen in het kader van het omgangsrecht misbruikt zonder aangifte of bewijs.

Natuurlijk zijn er omstandigheden waarin een kind gevaar loopt. Dan is het in het belang van het kind het contact te verbreken, maar dat is binnen het huwelijk niet anders dan daarna. Nu gelden daar verschillende normen voor. Als binnen een huwelijk wordt toegestaan dat iemand dagelijks drie flessen drank leegdrinkt of een keer een kind slaat. kan dat na een scheiding geen reden zijn om omgang te ontzeggen. Als een ouder zich mis- draagt, moet daar iets tegen worden ondernomen. En dat zou voor zowel moeders als vaders moeten gelden, en zowel binnen als buiten het huwelijk.'

Hoe zou het gezag over de kinderen na een scheiding volgens jou juridisch geregeld moeten worden?

 

Je hebt de wetsregels en de praktijk. Wettelijk zou ik het zo geregeld willen hebben dat de regels bij een scheiding alleen betrekking hebben op partners en niet op kinderen. Het ouderlijk gezag inclusief omgang, zorg en ver- antwoordelijkheid blijft gewoon bestaan. Wel moet er een algemene bepaling zijn dat in geval van conflict de rechter een dwingende regeling kan vaststellen. Verder zijn er alleen ontzettingsgronden nodig: de bestaande regels om ouders uit de ouderlijke macht te ontzetten. Daarbij zou je ook de mogelijkheid kunnen overwegen om de ouder die het contact met de andere ouder pro- beert te dwarsbomen, uit de ouderlijke macht te ontzet- ten. Tot slot vind ik het belangrijk om geen regels in de wet op te nemen die de conflicten aanwakkeren, zoals mogelijke naamswijziging. Dus geen extra redenen scheppen om herrie te schoppen.

Er moet veel beter worden omgegaan met de basisprincipes van het recht. In de rechtspraktijk mag je van alles beweren. Als je maar zegt dat het in het belang van het kind is. Er zal meer moeten worden geregeld door het recht en minder door rechters. Bemiddelaars hebben vooral een functie als het recht verzekerd is. Nu kunnen er onderlinge overeenkomsten worden gesloten over de verdeling van de zorg. terwijl die in de praktijk geen enkele rechtskracht blijken te bezitten. Ik vind dat je samen de verantwoording moet nemen: samen in therapie gaan of begeleiding zoeken om de omgangsregeling uit te werken. En geen juridische procedure aanspannen om de andere ouder rechten te ontzeggen. Dat is een manier om je eigen problemen te ontwijken.'

 

Wat is voorjou de meest wenselijke regeling na een scheiding?

 

'Het gezamenlijk gezag en dan zonder mogelijkheden om daaraan te ontkomen. De ex-partners moeten probe-

ren niet te ver van elkaar te gaan wonen om liet zo gemakkelijk mogelijk te maken. Als ze dicht bij elkaar wonen. kunnen ze de zorg misschien fifty-fifty verdelen maar ik kan me ook een andere verdeling voorstellen. Als ze te ver uit elkaar wonen, moet een van hen de dagelijkse zorg hebben.

Kortom, gezamenlijk gezag en samen een verdeling van de zorg maken. En als dat problematisch is, schakel je daarbij een bemiddelaar in. Desnoods een rechter maar die mag alleen een uitspraak doen over de verdeling van de zorg en niet over de verdeling van het gezag.' ,

Dat zou betekenen dat co-ouderschap meer de norm wordt en dat de zorg gelijkwaardiger verdeeld is?

 

Ja, beide ouders hebben de verantwoordelijkheid; in principe na een scheiding allebei de helft. Maar als ze het anders willen regelen, prima - als ze het er maar over eens zijn.'

 

Over co-ouderschap wordt vaak gezegd dat het alleen kans van slagen heeft als de voormalige partners tot redelijke afspraken kunnen komen.

 

'Dat wordt gezegd. Maar het ontbreekt in de regel niet aan redelijke afspraken, het ontbreekt aan een zekere rechtsgeldigheid van die afspraken. je kunt overal afspraken over maken en die allemaal door de rechter laten afdwingen, maar juist in het familierecht worden die als irrelevant beschouwd. Dat vind ik een schoffering van burgers. Ouders worden niet verplicht zich aan hun verantwoordelijkheden te houden en dat stimuleert hen niet tot het maken van goede afspraken.

Wat ik opvallend vind is dat de rechter zelden bepaalt hoe de kinderen wekelijks aan de andere ouder worden overgedragen. Via de school is dat het eenvoudigst. Een van de ouders haalt het kind op vrijdagmiddag van school en brengt het op maandagochtend weer terug. Dat voorkomt pijnlijke persoonlijke overdrachten, die vaak gesaboteerd worden. Als de ouders geen contact met elkaar willen, wordt het alleen maar lastig als de over- dracht bij een van hen thuis moet plaatsvinden. Gewoon worden opgehaald van school is voor een kind ook aangenamer.'

Is zo'n co-ouderschapsregeling wet goed voor een kind? het kan daardoor in totaal verschillende sferen opgroeien. Raakt zo'n kind niet verscheurd tussen twee werelden?

 

'Dat gebeurt eigenlijk opmerkelijk weinig. Als ouders pro- beren een goede opvoedingssituatie tot stand te brengen en allebei hun best doen, loopt het wel los. Kinderen zitten hoe dan ook in verschillende opvoedingssituaties. School is al heel anders dan thuis.

Een kind raakt verscheurd als ouders iets anders doen dan ze zeggen. Het heeft natuurlijk wel een slechte invloed als men negatief gaat praten over co-ouderschap. Ik geloof er heilig in dat kinderen behoefte hebben aan twee ouders, dat dit van essentieel belang is in een mensenleven. Ik vind dat je dat moet uitdragen.'


tegenvoetsporen mail mij zoek op deze site vaders en zorg ik vader klik hier voor dossier publikaties Joep Zander internetkunstdossier van Joep Zander positieve linken homepage Joep Zander
klik hier! >>
site joep zander
Last Updated http://joepzander.nl/vroom.htm : zie ook de andere pagina's Logo Beeldrecht