(Inleiding van de film “Lang leve de koningin” voor kinderen in het voormalige stamacon-gebouw in Deventer op 10 oktober 2007)
Ik heb wel eens een brief geschreven naar de koningin, maar die was lang niet vriendelijk en ook zag ik wel eens een koninginneportret in een rechtszaal; ook al niet vriendelijk. Dus mij zal je dat niet horen roepen in het algemeen.
Maar de koningin in deze film is eigenlijk een schaakkoningin en dan wordt het heel anders. Schaakkoninginnen zijn meestal een beetje zielig. Ze doen heel hard hun best, maar als ze even niet uitkijken worden ze van het bord gemept omdat ze hun nek teveel hebben uitgestoken. Nou ja misschien is de schaker die dat overkomt zieliger. Mijn zoon heeft er een handje van zijn dame te verliezen- ik vrees dat ie dat van mij heeft geleerd-. Maar dan is hij dankzij het goede eindspel toch weer in staat om er gewoon weer een nieuwe koningin bij te krijgen en te winnen (dat heeft hij zelf geleerd!).Toen mijn opa mij met liefde schaken leerde keek ik altijd een beetje tegen die stukken aan. Ze leken op elkaar. Ik zat denk ik ook wat te laag zodat ik ze allemaal van opzij zag. Mijn broer na mij was, voelde ik, met allerlei dingen altijd een slagje beter en eerder, en alleen al dat idee maakte dat ik dus van hem later verloor met schaken.
Voor schaken heb je de verbeelding van de overwinning nodig vind ik altijd. Ah dat is mooi. Daar raakt het aan mijn kunst. Mijn kunst is de verbeelding van wat me overkomt, maar nog veel meer de verbeelding van hoe je dat kunt overwinnen. Mijn kunst werkt naar buiten schrijf ik dan altijd op.
Zo maakte ik een keer een schilderij over de inquisitie , dat is die rechtbank van vroeger die heksen en ongelovigen veroordeelden, maar die volgens mij nog steeds bestaat. Met portretje van de koningin...ja. Eerst was het een en al ellende op dat schilderij. Maar beetje bij beetje werd het een grote poppenkast. Dat is nou verbeelding, verbeelding aan de macht, want als het een poppenkast is kun je hem bespelen.
Verbeelding aan de macht was niet voor niets de leus van de revoluties (dat mensen alles snel anders willen) van de jaren 60. Je iets durven verbeelden, iets verbeelden durven geeft macht. Dat is dus de kunst, mijn kunst.
Maar ik wil nog even iets dichter tegen de film aankruipen.
De film is gemaakt door een meisje (nou ja vrouw) wiens opa een van de grootste Nederlandse schaakspelers was (Max Eeuwe). Ze had het eerst bedoeld als een serie om op een speelse manier kinderen het schaakspel te leren. Waarschijnlijk had ze net als ik, het schaken van haar grootvader geleerd, en toen wilde ze het zelf ook aan anderen uitleggen. Toen ik mijn zoon schaken leerde moest ik elke keer aan mijn -wijlen-opa denken, en dat vertelde ik hem ook. Ik heb het idee dat de liefde van mijn opa zo een beetje bij zijn achterkleinkind komt. Dat is mooi eigenlijk dat je een beetje de familieverhoudingen via het schaken doorleeft en doorgeeft. Want met dat schaken wordt er veel meer geleerd dan schaken alleen.
Het belang van die familieverhoudingen; daar komen we bij een andere kern van mijn kunst. Want waar gaat mijn kunst over. Over vaders moeders en kinderen; over familieverhoudingen dus. En het verlies daarvan en het terugwinnen daarvan. Ook in mijn eigen leven. Hee en wat is er in de film nou aan de hand met de familie van dat meisje? er ontbreekt iemand. En wat brengt haar dat schaken; ja de verbeelding aan de macht. Ik verklap nog niet alles, maar het meisje in deze film krijgt het voor elkaar. Met hulp van de koningin. Lang leve de koningin (hoezee roepen ze dan?)
© Joep Zander 10 oktober 2007
zie ook:
de film op wikipedia De film op wikikids Esmé Lammers op wikipedia
|
Last Updated http://joepzander.nl/koningin.htm : zie ook de andere pagina's. © siteontwikkeling en beeldrecht Joep Zander |